Bạn đang ở: Trang chủ / Góc bạn bè / Bài viết / Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và Quán Văn

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và Quán Văn

- Webmaster cập nhật lần cuối 06/05/2007 09:42
Thy Nga, phóng viên đài RFA, hỏi chuyện Hoàng Xuân Sơn về Quán Văn, 09.04.2007.

Khánh Ly và Trịnh Công Sơn - Sài gòn, 1967

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và Khánh Ly tại Quán Văn


Những người yêu mến nhạc Trịnh đã kéo nhau đông đảo đến hội quán “Hội ngộ” khu du lịch Bình Qưới vào mùng 4 vừa qua, để tham dự đêm nhạc “Nhẹ nhàng như mây”.

Gọi là tham dự chứ không phải chỉ đến nghe là bởi cả chục ngàn người mà dường như là một, đồng cảm trong dòng nhạc Trịnh … hoặc cũng có thể nói ngược lại, là mỗi người nghe ca từ Trịnh Công Sơn, đều cảm thấy ít nhiều tâm tư chính mình trong đó và thả hồn trong khoảng thế giới của riêng mình, dù đang giữa đám đông.

“Tình nhớ” Quang Dũng hát …

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn từng ví đời sống với hình ảnh con sông. Ngược dòng nước, Thy Nga mời quý thính giả và các bạn trở lại những ngày tháng của 1966-67, đến với khung cảnh nơi ông và bạn bè nghệ sĩ sinh hoạt một thời.

Trên bãi đất cỏ sau trường đại học Văn Khoa, giới nghệ sĩ hồi đó dựng lên một quán lá, đặt tên là “Quán Văn” làm nơi họp mặt đàn hát, chia sẻ với tất cả những ai đến cùng nghe, mà phần đông là thanh niên, học sinh sinh viên.

Trong nhóm bạn hữu của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, có anh Hoàng Xuân Sơn hiện định cư ở Canada. Thy Nga hỏi chuyện anh về Quán Văn, và được anh thuật lại như sau:

“Quán Văn được thành lập từ một nhóm nhỏ các anh em sinh viên trong phong trào phục vụ thanh niên xã hội, hồi đó. Trong thời gian anh em đi công tác xã hội như vậy thì có ý định lập ra một cái quán cà-phê văn nghệ làm nơi tụ hội và gặp gỡ những khuôn mặt văn nghệ trong thành phố, những người chuyên nghiệp hay không chuyên. Quán Văn tọa lạc trong một khu vườn cỏ khá thơ mộng bao quanh bởi 4 con đường là Nguyễn Trung Trực, Gia Long, Công Lý và Lê Thánh Tôn.”


Quán Văn được thành lập từ một nhóm nhỏ các anh em sinh viên trong phong trào phục vụ thanh niên xã hội, hồi đó. Trong thời gian anh em đi công tác xã hội như vậy thì có ý định lập ra một cái quán cà-phê văn nghệ làm nơi tụ hội và gặp gỡ những khuôn mặt văn nghệ trong thành phố, những người chuyên nghiệp hay không chuyên.

Anh Hoàng Xuân Sơn

Thy Nga: Vâng, Nguyễn Trung Trực làm tôi nhớ lại là con đường lá me bay của trường Đại học Văn Khoa hồi đó. Thưa anh như vậy quán mở ra thì thoạt đầu, có các nghệ sĩ nào?

Hoàng Xuân Sơn: Quán Văn lúc đầu mở ra, người trình diễn đầu tiên là một thành viên của nhóm, là anh Nguyễn Thạc chơi Tây-ban-cầm. Lúc đầu chỉ phổ biến nội bộ thôi.

Cũng có một số thân hữu từ xa đến nghe thích thì từ bước thành công nhỏ đó, chúng tôi mời lần những khuôn mặt văn nghệ quen thuộc trong thành phố Saigon, lần lượt có ban trầm ca của nhạc sĩ Nguyễn đức Quang, Trần Trọng Thảo và Hoàng Kim Châu hát các bài ca khai phá khởi đầu.

Sau đó thì có mời được nhạc sĩ Phạm Duy và một nhạc sĩ người Mỹ cùng hát các bài Phạm Duy sáng tác như “Giọt mưa trên lá” mà lời tiếng Anh do nhạc sĩ này đặt.

Thy Nga: Thế còn Trịnh Công Sơn với lại Khánh Ly xuất hiện như thế nào?

Hoàng Xuân Sơn: Phải nói là Trịnh Công Sơn và Khánh Ly là cao điểm của Quán Văn. Anh Sơn thì đến sinh hoạt chung với nhóm chúng tôi từ cuối năm 1966 thì hồi đó, giữa anh em với nhau, anh Sơn hát các bài mới cho tụi này nghe, và thỉnh thoảng hát những bài hát chung như “Gia tài của mẹ” hay là “Một ngày dài trên quê hương”.

Đầu năm 67 thì cô Mai (là ca sĩ Khánh Ly sau này) từ Đà Lạt xuống. Trong một đêm Quán Văn thì Mai ngồi hát giữa vòng thân hữu vậy thôi, nghe rất là hay, rất lạ và cảm động. Chúng tôi nảy ra ý định mời anh Sơn và Khánh Ly xuất hiện trước công chúng một lần.

Đêm đầu tiên tổ chức là một đêm thứ Sáu vào mùa Xuân năm 67, rất đông sinh viên và thanh niên đến tham dự. Trịnh Công Sơn và Khánh Ly thay phiên nhau hát những bài nhạc trong tập “Ca khúc da vàng” anh Sơn vừa mới sáng tác, và những bài trong tập trước đó, là “Thần thoại quê hương và thân phận” thì cái đêm nhạc đó tạo sự thông cảm giữa người nghe và người trình diễn, rất cảm động.

Từ đó, lần lần Sơn và Khánh Ly đi dần vào các khuôn viên đại học, trình diễn các ca khúc của anh.


Phải nói là Trịnh Công Sơn và Khánh Ly là cao điểm của Quán Văn. Anh Sơn thì đến sinh hoạt chung với nhóm chúng tôi từ cuối năm 1966 thì hồi đó, giữa anh em với nhau, anh Sơn hát các bài mới cho tụi này nghe, và thỉnh thoảng hát những bài hát chung như “Gia tài của mẹ” hay là “Một ngày dài trên quê hương”.

Anh Hoàng Xuân Sơn

Thy Nga: Và cái giai thoại như thế nào mà Khánh Ly sau đó được mọi người gọi là “Nữ hoàng chân đất”?

Hoàng Xuân Sơn: hình ảnh này cũng rất là dễ thương và rất đẹp, là trong lúc hát bài “Tình ca của người mất trí” thì Khánh Ly hát rất sâu lắng tâm hồn vào trong bài hát, và giữa đoạn điệp khúc, cất cao lên.

“Tình ca người mất trí” …

thì Khánh Ly bỗng nhắm mắt, bất thần tuột giày ra và vịn vai Trịnh Công Sơn, ngước mặt lên trời như là xin ơn cứu rỗi … thành ra từ đó, trở thành huyền thoại là “Nữ hoàng chân đất”.

Sinh hoạt chính của quán bắt đầu vào tối thứ Sáu từ 8 giờ và kéo dài đến giờ giới nghiêm.

Tối thứ Bảy thì sinh hoạt phụ, có thể là nội bộ, hoặc mời một số anh em khác tới ngồi nói chuyện hay ngâm thơ.

Thy Nga: Số người nghe chắc đông lắm?

Hoàng Xuân Sơn: Rất đông, ngoài một số sinh viên ngồi bao quanh cái bục trình diễn, thì ngồi lan tràn ra cả sân cỏ. Chỗ soạn cà-phê, nước uống cũng có người ngồi, rất đông, vài trăm là ít. Khán thính giả ngồi nghe rất yên lặng, và sau mỗi bài hát thì tràng vỗ tay rộ lên phá vỡ cái đêm trường tĩnh mịch.

Thy Nga: Không khí trẻ cái thời đó anh ha, hầu hết là sinh viên và thanh niên. Thưa anh, thế thì có thể nào mà trong cái đám đông đó mà có chuyện gì gọi là lộn xộn không?

Hoàng Xuân Sơn: Chính tại Quán Văn thì đông đảo như vậy nhưng không có chuyện gì lộn xộn xảy ra.


Vâng, cái đêm sinh hoạt tại Văn Khoa do Khánh Ly và Trịnh Công Sơn trình diễn thì có xảy ra cái vụ đôi co đi đến nổ súng giữa bên Quốc gia và bên Cộng sản. Chúng tôi thấy tình hình an ninh không được tốt đẹp lắm nên từ từ rút lui và dẹp tiệm luôn.

Anh Hoàng Xuân Sơn

Thy Nga: Thế còn vụ mà có lẽ đã khiến các anh phải đi đến quyết định đóng cửa Quán?

Hoàng Xuân Sơn: Là từ địa điểm khác, là Đại học Văn Khoa.

Thy Nga: nhưng ảnh hưởng của sự lộn xộn đó mà khiến Quán Văn phải đóng cửa?

Hoàng Xuân Sơn: Vâng, cái đêm sinh hoạt tại Văn Khoa do Khánh Ly và Trịnh Công Sơn trình diễn thì có xảy ra cái vụ đôi co đi đến nổ súng giữa bên Quốc gia và bên Cộng sản. Chúng tôi thấy tình hình an ninh không được tốt đẹp lắm nên từ từ rút lui và dẹp tiệm luôn.

Thy Nga: Quán mở cửa tổng cộng được bao lâu

Hoàng Xuân Sơn: như vậy là khoảng hai năm rưỡi.

Người bị bắn là anh Ngô Vương Toại, thường điều khiển chương trình tại Quán Văn. Năm 1975, anh sang định cư tại Hoa Kỳ, hoạt động trong lãnh vực báo chí và phát thanh. Anh cùng gia đình hiện cư ngụ tại tiểu bang Virginia ở ngoại vi thủ đô nước Mỹ.

“Phôi pha” qua giọng hát Đình Nguyên …

Nhạc Trịnh Công Sơn, đa số viết về thân phận con người, ông nói:

“Con người đời sống rất hữu hạn, bởi mọi người chỉ sống một đời thôi nhưng mà anh chết rồi, tình yêu vẫn còn tiếp nối trên cuộc đời này. Tình yêu sẽ tiếp tục mãi mãi ở trên mặt đất này. Nhưng mà trong tình yêu, vẫn có một phần của thân phận nằm ở trong.”

Trịnh Công Sơn từng linh cảm về sự qua đời của ông. Năm 1996, trong bài “Tôi đã mơ thấy chuyến đi của mình” ông viết về cuộc sống và cái chết, có câu sau đây:

“… Có người bỏ cuộc đời mà đi như một giấc ngủ quên. Có người bỏ cuộc tình mà đi như người đãng trí. Dù sao cũng đã lãng quên một nơi này để đi về một chốn khác …”

Ca khúc “Để gió cuốn đi” kết thúc chương trình về nhạc sĩ Trịnh Công Sơn … Thy Nga chào tạm biệt quý thính giả và các bạn.

“Để gió cuốn đi” qua tiếng hát Khánh Ly …

© 2005 Radio Free Asia

Các thao tác trên Tài liệu