Có bao nhiêu ca từ trong "kho tàng" nhạc Trịnh?

Vừa qua, Trung tâm Văn hóa Ngôn ngữ Đông tây và NXB Lao động đã cho ra mắt và tổ chức buổi giới thiệu cuốn sách Trịnh Công Sơn - Vết chân dã tràng của soạn giả Ban Mai. Cuốn sách có giới thiệu 242 văn bản ca từ nhạc Trịnh - một con số phản ánh nỗ lực sưu tầm nhiều nhất có thể của người soạn sách. Vậy đó đã có thể là con số cuối cùng?

GS Nguyễn Đình Chú, Đại học Sư phạm Hà Nội trong lời giới thiệu cuốn sách cho biết, phần sưu tầm văn bản ca từ Trịnh Công Sơn của tác giả cuốn sách cho rằng: “Đây là việc làm rất cần thiết trong công cuộc khám phá, chiếm lĩnh lâu dài đối với nhạc Trịnh. Riêng về ca từ, Trịnh Công Sơn đã hoàn toàn xứng đáng là thi sĩ lớn, thậm chí có người đã mệnh danh là Nguyễn Du của thời nay. Ấy thế nhưng, hỏi đã có mấy ai được tiếp xúc với khối lượng ca từ của nhạc Trịnh một cách đầy đủ?”

Cũng theo GS Nguyễn Đình Chú, thì số lượng ca từ nhạc Trịnh lâu nay mỗi người nói một cách: 300, 500, hay 800? Mà nghe đâu, chính Trịnh Công Sơn cũng không nhớ mình đã có bao nhiêu ca khúc. Phạm Văn Đỉnh, Chủ tịch Hội Văn hóa Trịnh Công Sơn tại Pháp, đã công bố trên mạng thư mục bài hát Trịnh Công Sơn từ công phu sưu tầm của mình là 288 bài. Từ thực tế đó, lần này, với cuốn sách của Ban Mai, in lại 242 văn bản ca từ của Nhạc Trịnh. GS Chú nhấn mạnh: Con số 242 này, dù đã là kết quả của một quá trình xông xáo, vất vả, thậm chí tốn kém của nữ soạn giả Ban Mai, nhưng chắc chắn chưa đủ so với những gì Nhạc Trịnh đã có. Chỉ mong sao, sẽ có sự bổ sung, đóng góp thêm của những ai thiết tha với kho báu Nhạc Trịnh".

Trò chuyện với chúng tôi về con số 242 nói trên, soạn giả Ban Mai cũng cho biết: “Trong quá trình sưu tầm cũng thấy những ý kiến khác nhau về số lượng ca từ của Trịnh Công Sơn (300, 600 hay 800), nhưng các ý kiến đó lại không thấy đưa ra các bằng cứ cụ thể bằng văn bản về các ca từ. Vì vậy, qua sưu tầm tất cả các nguồn tư liệu, cả trong và ngoài nước, chúng tôi nhận định rằng nhạc Trịnh có khoảng trên 300 ca từ. Đó là những ca từ chính xác là của Trịnh Công Sơn (đã in vào các tập sách, tập nhạc...). Dù danh mục cho biết con số là hơn 300, nhưng thực tế mới chỉ tìm được 288 bài, và trong số bài này thì lại có những trường hợp có tên bài, nhưng không tìm được ca từ, hoặc ca từ không đầy đủ, thậm chí chỉ còn lại 1-2 câu... Vì vậy chúng tôi chỉ đưa vào cuốn sách 242 ca từ là những bài đầy đủ, hoàn chỉnh”. Trước câu hỏi về sự cho phép phổ biến các ca khúc của Trịnh Công Sơn, tác giả Ban Mai cho biết: Trong chuyên luận của tôi, ca từ của Trịnh Công Sơn được nghiên cứu dưới góc độ văn học, không phải là để phổ biến ca nhạc...

Đem băn khoăn về số lượng ca từ nhạc Trịnh hỏi bà Trịnh Vĩnh Trinh, em gái nhạc sỹ Trịnh Công Sơn; thì bà Trinh dè dặt cho biết, gia đình cũng chưa có một "tổng kiểm kê" nào để có thể công bố một con số chính thức về điều này. Và vì thế, theo bà, nên hiểu con số 242 nói trên như một nỗ lực sưu tầm theo cá nhân soạn giả Ban Mai và cuốn sách.

Quả thật, chỉ qua một kết quả sưu tầm ca từ, người ta cũng đủ thấy kho tàng nhạc Trịnh lớn đến cỡ nào, đồng thời cũng cho thấy vẫn còn rất nhiều khía cạnh về Trịnh Công Sơn mà giới nghiên cứu chưa đi được đến tận cùng.

Theo Nguyễn Mỹ (TT&VH;)
24-11-2008